Duurzaam wagenpark, hype of inhoud?

Vier vrachtwagens van Renewi op een rij

Door Marcel Moor

Duurzaam transport, duurzame mobiliteit, groene voertuigen – allemaal woorden die veel voorkomen in de groene hype. Duurzaamheid is meer een marketingterm geworden dan dat er ook inhoud en diepgang aan gekoppeld wordt. De duurzaamheidshype is helaas ook de veroorzaker van het veelvuldig door elkaar gebruiken van (onjuiste) termen. Waarschijnlijk kunnen niet veel mensen het verschil uitleggen tussen de begrippen ‘duurzaamheid’, ‘milieu’ en ‘klimaat’. En dit zijn toch echt drie verschillende termen. Wat is het verschil?

Klimaat?

Als er gepraat wordt over het verduurzamen van wagenparken, waar direct op volgt dat de nieuw aangeschafte voertuigen goed voor het milieu zijn vanwege het lage CO2-verbruik, dan moet ik toch constateren dat degene die dit zegt er weinig van begrepen heeft. Ten eerste kunnen voertuigen nooit goed voor het milieu zijn. Er bestaan geen ‘milieuvriendelijke’ voertuigen. Ook al heeft een voertuig geen directe uitstoot (zoals elektrische voertuigen), dan nog komen emissies aan de orde bij bijvoorbeeld de productie van een voertuig en de opwekking van de energie. Want ook groene energie is niet geheel groen. Een windmolen of zonnepaneel heeft immers ook een productieproces ondergaan waar uitstoot mee gemoeid is. Wel bestaan er voertuigen die schoner zijn dan een ander voertuig.

Deze voertuigen zijn dan ‘beter’ voor het klimaat dan andere voertuigen. CO2(koolstofdioxide) heeft namelijk direct invloed op het klimaat. Doordat broeikasgassen zoals CO2 vrijkomen in de atmosfeer wordt warmte in de atmosfeer vastgehouden. Hierdoor verandert het klimaat en warmt de aarde op.

Milieu?

Het milieu is de omgeving waarin iets of iemand leeft. De term ‘milieuvriendelijk’ wordt met name gebruikt om aan te geven dat iets niet schadelijk is voor het leefklimaat. Milieuvriendelijke voertuigen bestaan (nog) niet, tenzij alle materialen hergebruikt kunnen worden en het productieproces ook volledig uitstootvrij is (dus geen enkele uitstootvorm heeft). Dit bestaat momenteel niet. Wel kan een voertuig minder belastend zijn voor het milieu dan een ander voertuig. Dit gaat dan vooral over de directe uitstoot van een voertuig die invloed heeft op de luchtkwaliteit. Denk hierbij aan CO (koolstof), NOx (stikstof) en PM (fijnstof). Oftewel, als een gemeente een slechte luchtkwaliteit heeft, dan zal het vooral focus moeten leggen op het verlagen van CO (koolstof), NOx (stikstof) en PM (fijnstof). Maatregelen rond CO2-reductie hebben namelijk geen zin voor wat betreft het verbeteren van de luchtkwaliteit in een stad.

Duurzaamheid?

Duurzaamheid is door de jaren heen een containerbegrip geworden. Alles wat te maken heeft met maatschappelijk verantwoord leven, milieu, ecologie en toekomstgericht denken wordt tegenwoordig onder duurzaamheid geschaard. Veelal wordt de term duurzaamheid omschreven aan de hand van een theorie ‘de drie P’s’:

  • People (mensen)
  • Profit (winst)
  • Planet (aarde)
3 dimensies van duurzaamheid, people, planet en profit worden door middel van cirkels in een diagram overlappend over elkaar afgebeeld. Op het snijvlak van people en planet staat bearable (leefbaar). Op het snijvlak van planet en profit staat viable (levensvatbaar). Op het snijvlak van profit en people staat equitable (billijk). Op het snijvlak van people, planet en profit staat sustainability (duurzaamheid).
De 3 dimensies van duurzaamheid, people, planet en profit worden door middel van cirkels in een diagram overlappend over elkaar afgebeeld. Op het snijvlak van people en planet staat bearable (leefbaar). Op het snijvlak van planet en profit staat viable (levensvatbaar). Op het snijvlak van profit en people staat equitable (billijk). Op het snijvlak van people, planet en profit staat sustainability (duurzaamheid). (bron: Ipma.nl / Agile en duurzaamheid)

Naast het feit dat we geld willen verdienen en van de welvaart willen genieten is het ook onze taak om goed voor de mensen, milieu en klimaat te zorgen. Immers, als we dit verzaken is de toekomst van de mensheid in het geding.

Wat houdt de term duurzaamheid precies in? De volgende definitie is geformuleerd door de World Commission on environment and Development van de Verenigde Naties in het rapport Our Common future:

Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen

Met andere woorden: duurzaam kijkt naar de huidige behoefte die de mensen op de aarde hebben en hoe dit in de toekomst ontwikkeld kan worden zonder dat de mensen, het milieu of de economie in gevaar komen. Dit gaat dus veel verder en breder dan hetgeen we omschreven bij ‘klimaat’ en ‘milieu’.

Als we dus praten over ‘duurzame voertuigen’ bedoelen we vooral ‘duurzamere voertuigen ten opzichte van wat we al hadden’. Maar ook een gekoppelde business case (is het desbetreffende voertuig rendabel? Hoe zit het met Total Cost of Ownership en is het een lange termijn keuze? Dit zijn allemaal onderdelen van ‘duurzaamheid’.

Hieronder staat een tabel die de verschillende uitstootvormen weergeeft, gekoppeld aan de effecten en gevolgen.

 

Emissievorm Volledige naam Samenstelling Bronnen Effecten Benzine Diesel
Co2 Koolstofdioxide
  • Koolstof
  • Zuurstof
  • Verzadigd
  • Volledige verbranding
    (verbrandinsmotoren)
  • Flora en Fauna
    (veeteelt groot aandeel)
  • Infrarood absorptie
  • Broekasteffect
    (uistraling vermindering van zonnewarmte)
Hoog Middel
CO Koolstofmonoxide
  • Koolstof
  • Zuurstof
  • Onverzadigd
  • Onvolledige verbranding
  • Verbrandingsmotroen
  • Sigaretten
  • Vergiftiging
Hoog Middel
O2 Zuurstofdioxide
  • Zuurstof
  • Alle flora
  • Essentieel voor aerobe organisme
Laag Hoog
NOx Stikstofoxide
  • Stikstof
  • Zuurstof
  • Verbranding bij hoge temperaturen
  • Verbrandingsmotoren
  • Beschadigt ozonlaag
  • In aanraking met water (nevel) onstaan zuren
  • Verzuring milieu
  • Tast luchtwegen ana
  • Smog
  • 294 keer zo ster als CO2
Middel Hoog
HC Koolwaterstof
  • Koolstof
  • Waterstof
  • Aardolie
  • Aardgas
  • Kolen
  • Kankerverwekkende stof
  • Irriteert slijmvliezen
  • Misselijkheid
  • Hoofdpijn
Middel Hoog
PM10 Particulate Matter (Fijnstof/roet)
  • Secondair anorganisch
  • Koolstofhoudende
    componenten
  • Rout uit dieselmotoren
  • Industrie (metaal)
  • Longschade
  • Verminderingbriekseffect
  • Smog
Laag Hoog

Cradle to Cradle vs. Well-to-Wheel

Wanneer zou een voertuig echt duurzaam zijn en goed voor het milieu of klimaat? Dit kan pas bereikt worden als een voertuig Cradle to Cradle is. Dit is een ontwerpfilosofie waarbij wordt uitgegaan van het principe dat de materialen van een voertuig oneindig kunnen worden hergebruikt of onschadelijk kunnen worden afgebroken. Bepaalde conceptcars kunnen dit principe hebben, maar momenteel is een werkelijke Cradle to Cradle-voertuig voor productie nog ver weg.  Een voorbeeld van een conceptcar is de Lina, een auto gemaakt van plantenresten (ontworpen door studenten van de TU Eindhoven). De Lina is een typisch voorbeeld van het Cradle-to-Cradle principe. Een heel mooi project en initiatief, maar voor dagelijkse productie blijft dit nog toekomstmuziek.

Impressie van de Lina, een conceptcar van plantenresten (TU Eindhoven)

Wat dichter in de nabije toekomst liggen mogelijkheden voor het Well-to-Wheel principe. Voertuigen kunnen een lage directe uitstoot hebben, maar dat zegt nog niets over de winning (vanuit de bron) voor de benodigde energie. Well-to-Wheel is een graadmeter hoe duurzaam het voertuig over de gehele keten is en houdt dus ook rekening met alle emissies die vrijkomen tijdens het productieproces, transport en raffinageproces. In andere woorden; alle emissies die vrijkomen van bron tot brandstoftank (of accu) tot het ‘wiel’.

Well-to-Wheel is dus een goede graadmeter om breder en dieper naar emissies te kijken dan dat de media (in alle truckbladen en tv-programma’s, maar ook de voertuigdealers) laat zien. Het Well-to-Wheel principe sluit veel beter aan bij het begrip ‘duurzaamheid’ in de breedste zin van het woord.

Wilt u meer informatie over emissies? Of wilt u over dit onderwerp van gedachten wisselen? Mail naar m.moor@welcompany.nl


Blijf op
de hoogte

Aanmelden nieuwsbrief

Initiatief van:

Op de hoogte blijven van nieuws en ontwikkelingen rondom de ZE-zone van Rotterdam?